Japanse thee – echt alles wat je moet weten
Er zijn talloze landen te vinden waarin thee een centrale rol inneemt in de cultuur. Van Engeland tot aan China, thee is een universeel drankje wat overal op de wereld gedronken wordt. Een van de landen waarin thee een soort symbool voor de cultuur is geworden is Japan. In Japan worden er echte thee ceremonies gehouden. Mocht jij wat meer te weten willen komen over Japanse thee en over de verschillende soorten die je allemaal kunt ontdekken dan raden wij je aan om snel verder te lezen, we laten het je in dit artikel namelijk allemaal zien!
De geschiedenis van de Japanse thee
Hoewel de theecultuur in China begon verspreidde thee zich al snel over heel Azië. Overal waar Chinese zeelieden kwamen, volgde er de theesoorten. En aan de overkant van de Gele Zee vond de thee een volk dat deze drank wilde omarmen en die een hele ceremoniële cultuur wilde opbouwen die tot op de dag van nog steeds wordt gebruikt voor het drinken. De monnik Saisho is de man die als eerste theebladeren uit China naar Japan bracht tijdens de Heian-periode. Hoewel Saisho de eerste was die de bladeren meenam, was er een andere visionair nodig om de echte Japanse theecultuur te ontwikkelen. De echte Japanse theecultuur begon namelijk pas echt toen de monnik Eisai (1141-1215) theeboomzaadjes meebracht van een pelgrimstocht naar China. Hij plantte deze zaden op het eiland Kyushu en rond de kloosters van Hakata.
Eisai en zijn tijdgenoten gebruikten thee voornamelijk als medicijn en gebruikten dezelfde bereidingswijzen als die in China uit die tijd. Monniken en andere wijze theedrinkers vermaalden de theebladeren voordat ze er heet water overheen goten. Dit gebeurde zo rustig dat het werd gezien als een vorm van meditatie. Nog altijd maakt dit deel uit van de Japanse theeceremonie, deze manier van theezetten is nog steeds een belangrijk onderdeel van de officiële theeceremonie die duizend jaar nog steeds wordt gevolgd. Later zijn normale staatslieden en intellectuelen ook thee gaan drinken. Weer wat later werd thee de standaard drank voor de Japanse Samoerai. Tot op de dag van vandaag wordt bijna alle Japanse thee in Japan zelf gedronken, in restaurants, in kleine groepjes en in de theeceremonie. Als modern land importeert Japan echter ook een breed scala aan Japanse thee naar andere landen. Vandaar dat we deze bijzondere theesoorten nu ook in Nederland kunnen proeven.
De meest voorkomende soorten Japanse thee
Zoals je waarschijnlijk al wel had verwacht zijn er echt talloze soorten Japanse thee te vinden. Door deze verscheidenheid is het mogelijk om altijd weer nieuwe smaken uit te proberen. Om je wat meer inzicht te geven in de wereld van de Japanse thee hebben we hieronder een selectie gemaakt met de meest voorkomende soorten Japanse thee die je op dit moment kunt kopen.
- Matcha
Matcha is een specifieke soort groene thee die wordt gemaakt van de bladeren van theeplanten die in de schaduw zijn geteeld. Hierdoor worden de theebladeren groter en fijner en produceren ze meer chlorofyl. Dit geeft de matcha-thee zijn felgroene kleur en subtiele zoete en bittere smaak. De bladeren worden vermalen tot een fijn poeder, dat met heet water wordt geklopt om thee te maken. Er zijn verschillende soorten matcha thee met de hoogste kwaliteit die worden gebruikt voor theeceremonies. Deze Japanse thee wordt in ons land ook steeds bekender onder het grote publiek.
- Sencha
Sencha, of losse groene thee, is de meest populaire soort thee in Japan. In tegenstelling tot matcha wordt sencha gemaakt van theeplanten die in de volle zon groeien, waardoor de thee een donkerdere kleur en een meer prominente smaak krijgt. De bereidingswijze verschilt ook van matcha, waarbij de theebladeren in heet water worden gedrenkt om een heldere thee te produceren die varieert van geelgroen tot donkergroenbruin. Groene thee staat bekend om het geven van een stimulerende boost zonder dat er zo’n grote cafeïnecrash is als bij koffie. Terwijl veel mensen misschien denken aan groene thee als een warm drankje, is in Japan ongezoete ijsthee een van de meest geconsumeerde dranken.
- Hojicha
Hojicha is een soort Japanse thee die wordt gemaakt van de geroosterde stengels en bladeren van theeplanten die later in het seizoen worden geoogst. Het ontstond in de jaren twintig van de vorige eeuw toen theehandelaren in Kyoto begonnen met het roosteren van theestammen boven houtskool. Hierdoor ontstond een warme, nootachtige smaak die vergelijkbaar is met gebrande koffiebonen. Door de thee te roosteren wordt deze ook ontdaan van cafeïne, waardoor hojicha een populaire drank is voor ’s morgens, ’s middags of ’s avonds.
- Mugicha
Mugicha is een andere geroosterde thee, maar deze Japanse thee is gemaakt van geroosterde gerst in water in plaats van theeplanten. Het is cafeïnevrij en heeft een zachte smaak zonder bitterheid. Mugicha kan warm of koud worden geserveerd en is een populaire gekoelde zomerdrank in Japan. Doordat hij zo licht van smaak is, is dit een Japanse thee soort die nagenoeg iedereen lekker vindt om te drinken. Doe er wat munt doorheen in combinatie met een citroenschijfje en je hebt een heerlijke ijsthee voor de zomerse dagen.
- Sobacha
Sobacha is een soort Japanse thee die wordt geproduceerd uit geroosterde boekweitkorrels, hetzelfde soort graan dat wordt gebruikt om boekweitmeel te maken voor Japanse soba-noedels. Het kan ook warm of koud worden geserveerd en heeft een aardse, tarwesmaak en een gladde textuur. Naast het feit dat het cafeïnevrij is, bevat sobacha ook antioxidanten en heeft het een hoop vezels. Deze thee is echt vrij sterk van maken, dit moet je lekker vinden. Door de speciale smaak is het daarentegen wel echt een smaak die je een keer geproefd moet hebben in je leven.
- Kombucha
Buiten Japan is de westerse kombucha een soort gefermenteerde thee, gemaakt met gist en bacteriën. In Japan is kombucha-thee echter iets heel anders – het is namelijk een thee op basis van kelp (kombu) zeewier. Umami-rijke kombu wordt vaak gebruikt als basis ingrediënt in dashi-bouillon om te koken. Wanneer de kombucha-thee wordt gezet, produceert het een enigszins rijke en zoute thee die bijna bouillonachtig is. Kombucha kan ook gecombineerd worden met ume (zure gepekelde pruim) om een rijke thee te creëren die vol van smaak is.
Hoe gaat de Japanse thee ceremonie?
De procedure voor de theeceremonie zal variëren afhankelijk van de locatie en de tijd van het jaar, maar meestal zullen de gastheer en de gast elkaar een knikje geven en met de Japanse thee cerenomie beginnen. Ze zullen zich ritueel zuiveren door hun handen te wassen en hun mond te spoelen met water. Ze zullen vervolgens hun schoeisel uittrekken voordat ze de theesalon binnengaan door een klein deurtje. Vervolgens gaan ze zitten in volgorde van prestige. De gasten krijgen in verschillende gangen een maaltijd geserveerd, vergezeld van sake en een klein snoepje. Na de maaltijd is er een pauze wanneer de gasten de kamer verlaten en de gastheer de kamer schoonmaakt, een bloemstuk opzet en voorbereidingen treft voor het serveren van de thee. De gasten worden teruggeroepen naar de theesalon waar ze zich weer zuiveren voordat ze de spullen in de kamer mogen aanraken.
Elk voorwerp dat in het ritueel wordt gebruikt, wordt ritueel gereinigd. Inclusief de theeschep, de garde en de kom van de Japanse the. De strikken worden verwisseld en vervolgens krijgt de eerste gast een kommetje met Japanse hee. Ze nemen een slokje, complimenteren de gastheer met de thee, buigen en vegen de rand af en geven deze door aan de tweede gast. De procedure wordt herhaald totdat iedereen thee uit dezelfde kom heeft gedronken. Een van de belangrijkste ideeën achter de Japanse theeceremonie is het concept van “Wabi” en “Sabi”. “Wabi” staat voor de spirituele ervaringen van mensenlevens en het symboliseert rustige en sobere verfijning. “Sabi” staat voor de materiële kant van het leven en het betekent verweerd of vergaan. Het begrijpen van deze leegte en imperfectie wordt beschouwd als een belangrijk onderdeel van de spirituele ontwikkeling bij het drinken van Japanse thee. Het ervaren van een theeceremonie geeft je echt een een kijkje in een fascinerend deel van de Japanse cultuur dat vol zit met tradities en ceremonies.
Welke Japanse thee ga jij ontdekken?
Dit artikel heeft als het goed is een beter beeld gegeven bij de wereld van de Japanse thee. Door de vele soorten is dit een van de landen waar je echt de tijd voor moet nemen om alles te ontdekken. Kies jij voor de traditionele Matcha Japanse thee? Of ga je toch voor een van de andere Japanse theesoorten die wij in dit artikel hebben genoemd? Door de vele speciaalzaken in ons land is het helemaal niet meer nodig om naar het oosten af te reizen om de theesoorten te proeven. Al is het natuurlijk wel een bijzondere ervaring om bij een Japanse thee ceremonie aanwezig te zijn!